Stres ve Stresle Başa Çıkma

Stres insanın ortaya çıktığı ilk zamandan beri var olmasına rağmen özellikle son otuz yıl içerisinde evrensel bir ilgi odağı haline gelmiştir. Bu ilginin nedenleri stresin insan sağlığı ve iş yaşamındaki performansını olumsuz yönde etkilemesinden kaynaklanmaktadır.

Bugün çalışma hayatındaki bireyler, başarılı olmanın yarattığı bir baskı ve gerilimin altındadır ve bu baskı ve gerilimler en üst düzey çalışandan en alt düzey çalışana kadar herkes için geçerlidir. Öyleyse stres bir zorlanma, bir yüklenmedir. Ancak stres aynı zamanda yaşamın ayrılmaz bir parçasıdır. Bazı araştırıcılara göre stresten kurtulmak ancak ölümle mümkün olmaktadır. Buradan çıkarılacak sonuç ise, stresin her zaman var olduğu ve ancak bizler onun farkında olup yönetebildiğimiz zaman bizim için yararlı olduğudur.

Bir başka özellik ise, stresin bireye özgü bir olay olmasıdır. Şöyle ki aynı stres yaratıcısına iki kişinin verdikleri cevaplar farklı olacaktır, zira aralarında bireysel farklılıklar bulunmaktadır. Hal böyle olunca kişilerden biri strese girerken diğeri girmeyebilecektir. Dolayısıyla stres bireylerin onu algılama durumlarıyla sıkı sıkıya bağlıdır. Peki o zaman hangi faktörler bizlerde strese neden olur diye soracak olursak, hemen hemen her föktör bunun cevabıdır diyebiliriz. Şöyle ki:

1. FİZİKSEL STRES KAYNAKLARI

· Sıcak
· Soğuk
· Gürültü
· Kötü çalışma şartları ve donanım
· Yangın
· Trafik
· Şiddet
· Kişinin hasta veya rahatsız olması

2. SOSYAL STRES KAYNAKLARI

A) Sosyal, ekonomik ve politik koşullar

· İşsizlik
· Enflasyon
· Kira sorunu
· Vergiler
· Yüksek suç oranı
· Çevre kirliliği
· Teknolojik değişiklikler

B) Aile ortamı

İş yükünün paylaşılması
Kıskançlık
Cinsiyet rolleri
Farklı değerler
Ailede ölüm veya hastalık
Farklı yaşam tarzları
Maddi sorunlar

C) İş ve kariyer

Yetiştirilmesi gereken işler
Yanlış anlaşılmalar
İş seyahatleri
İşin bölünmesi
Rekabet
Kendini kabul ettirme çabası
Eğitim

D) Kişilerarası ve çevresel ilişkiler

Farklı değer yargıları
Zorunluluklar
Bekleme ile geçen zaman
Kötü servis
Sigara içen ve içmeyenler
Kötü araba kullanma alışkanlıkları
Sosyal beklentiler

Görüldüğü üzere yukarıda da belirttiğimiz gibi çevremizdeki hemen hemen her şey bizlerde stres yaratıcı bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır. Peki bir stres uyarıcıyla karşılaştığımız zaman nasıl bir tepki vermekteyiz? sorusunu soracak olursak cevabımız şu olacaktır:

Öncelikle strese maruz kalma iki farklı açıdan ele alınmalıdır. Bunlardan birincisi anlık stresle karşı karşıya kalma ikincisi ise devamlı stresle karşı karşıya kalmadır. Burada şunu da açıklamakta fayda vardır. Anlık strese maruz kalmanın etkileri devamlı maruz kalmanın etkilerinden çok daha hafiftir. Streste önemli olan stres uyarıcılarına ne sürede maruz kaldığımızdır. En uzun süre en fazla zararı en kısa sürede en az zararı ifade eder. Tabi bu noktada bireysel farlılıkları hiçbir zaman unutmamamız gerekir. Şöyle ki bir birey strese uzun bir zaman maruz kalır ancak az etkilenirken, diğer birey az bir zaman maruz kalır ama çok etkilenebilir. Tabi olarak da böyle durumlarda stresin insan vücudundaki etkileri de farklılaşmaktadır.

Anlık stres uyarıcısıyla karşılaştığımız zaman vücudumuzda ortaya çıkan tepkiler şunlardır:

Soluma, hızlı nefes alma
Daha fazla adrenalin üretme
Daha hızlı kalp atışı
Kan basıncındaki artış
El ve ayaklardaki kanın çekilmesi
Vücut metabolizmasında hızlanma
Daha hızlı kan pıhtılaşması
Mide ve karın bölgesine giden kanda azalma
Kaslara giden kan akışında artma
Kas gerginliği
Tüm duyuların hassaslaşması
Mide ve ağırsak fonksiyonunda azalma
Beynin daha hızlı çalışması
Kısa sürede yargılama
Daha hızlı karar verme
Gelişmiş bellek gücü
Daha keskin bir dikkat !